Lịch sử văn hóa Việt Nam luôn là niềm tự hào của dân tộc ta. Với nhiều truyền thống lâu đời mà ông cha ta để lại . Và đó cũng được coi là giá trị vật chất và tinh biểu trưng cho con người việt nam
Trong bài viết bên dưới đây mình sẽ giới thiệu sơ lược tới các bạn lịch sử văn hóa Việt Nam. Hãy cùng mình theo dõi bài viết bên dưới !
Mục lục
1. Đặc trưng văn hoá và cội nguồn dân tộc
1. Vấn đề xác định đặc trưng văn hoá
Nếu hiểu văn hoá là những giá trị vật chất và giá trị tinh thần, có tính đặc trưng và hiện hữu lâu đời do con người tạo ra, thì dân tộc nào cũng có văn hoá, cộng đồng nào cũng có văn hoá. Có những giá trị mang thể chung cho cả nhân loại, lại có những giá trị văn hoá mang tính đặc thù, chỉ có ở cộng đồng này mà không có ở cộng đồng khác – đó chính là đặc trưng văn hoá.
Khi xác định, đánh giá đặc trưng văn hoá của một cộng đồng hay một dân tộc nào đó, có người đưa rõ ra thang độ cao thấp (chẳng hạn, E.B. Taylor), có người đưa ra tiêu chí khác biệt (F. Boas). trong đó, ý kiến nắm rõ ràng văn hoá là sự khác biệt dễ tạo sự đồng thuận hơn.
Nói chung, sự khác biệt làm ra đặc trưng; nói riêng ở phạm trù văn hoá, đặc trưng văn hoá của mỗi dân tộc trước hết được xác định dựa trên sự khác biệt giữa các văn hoá dân tộc. Lịch sử văn hóa Việt Nam cũng có những nét đặc trưng như vậy.
2. Về cội nguồn của văn hoá dân tộc – lịch sử văn hóa Việt Nam
Về nguồn gốc tạo thành văn hoá dân tộc, hiện đang còn có nhiều ý kiến không giống nhau. trong số đó, nổi bật nhất khi xem xét cội nguồn của văn hoá, liên quan đến việc nắm rõ ràng đặc trưng văn hoá là các ý kiến nói về điều kiện tự nhiên. Con người là một bộ phận của tự nhiên, “là sản phẩm của tự nhiên” (F. Enghen), có khả năng chinh phục tự nhiên, nhưng đồng thời cũng bị chi phối bởi tự nhiên.
Một môi trường hiện hữu luôn tồn tại nhiều mối quan hệ: Quan hệ nội tại và quan hệ ngoại tại. Nhưng chúng ta không thể phủ nhận một thực tế rằng, ý thức xã hội, những sản phẩm mà con người làm ra, trong số đó có văn hoá, đều có mối liên lạc chặt chẽ với môi trường sinh tồn bao quanh xã hội.
Nền tảng văn hóa bản địa Việt Nam:
- Văn hóa Đông Nam Á thời tiền sử:
Văn hóa Đông Nam Á thời tiền sử có hai giai đoạn quan trọng: thời đại đá cũ và thời đại đá mới, kéo dài từ khoảng 20.000 năm trước Công nguyên đến 7.000 năm trước Công nguyên. Đây là giai đoạn hình thành nền văn hóa Đông Nam Á ban đầu, với các cộng đồng người sống trên lãnh thổ của ngày nay thuộc Việt Nam.
Trong giai đoạn này, Việt Nam đã có đóng góp quan trọng cho tiến trình này và thể hiện bằng sự xuất hiện của nền văn hóa tiêu biểu trong thời đại đá cũ và thời đại đá mới.
- Văn hóa bản địa Việt Nam thời sơ sử:
Thời kỳ sơ sử của văn hóa bản địa Việt Nam chính là thời kỳ hình thành những quốc gia sơ khai đầu tiên của Việt Nam, bao gồm Văn Lang và Âu Lạc, kéo dài trong khoảng 2.000 năm trước Công nguyên. Văn hóa bản địa Việt Nam thời sơ sử dựa trên nền tảng của nền văn minh lúa nước và nền văn minh đồ đồng.
Sự hình thành và phát triển của nhà nước Văn Lang – Âu Lạc đã định hình và phát triển nền văn hóa bản địa của Việt Nam, với đỉnh cao là văn hóa Đông Sơn, biểu tượng cho văn hóa dân tộc thời kỳ sơ sử.
Tiếp thu văn hóa ngoại sinh:
- Trong 10 thế kỷ đầu Công nguyên, Việt Nam đã tiếp xúc và giao lưu văn hóa với hai nền văn hóa lớn của châu Á, đó là Trung Hoa và Ấn Độ. Điều này đã dẫn đến sự thay đổi trong cấu trúc văn hóa bản địa thời sơ sử, đánh dấu sự hình thành của văn hóa phong kiến Việt Nam.
- Tiếp xúc với văn hóa Trung Hoa đã đưa vào Việt Nam triết học Nho giáo.
- Việt Nam cũng tiếp xúc với văn hóa Ấn Độ và từ đó du nhập Phật giáo.
- Thời kỳ xâm lược của thực dân Pháp trong gần 100 năm đã tạo ra sự giao lưu văn hóa giữa Việt Nam và phương Tây.
Văn hóa truyền thống của Việt Nam đã hình thành dựa trên nền nông nghiệp. Đây là một quá trình lịch sử dài hình thành và phát triển từ việc xây dựng nước cho đến cuối thế kỷ 19.
Trong quá trình này, văn hóa Việt Nam tương tác với môi trường tự nhiên và xã hội, và cộng đồng dân cư sống trên lãnh thổ Việt Nam đã sáng tạo ra các đặc trưng văn hóa. Các đặc trưng này đã kết hợp và hình thành nên bản sắc văn hóa của dân tộc, thể hiện trong lối sống, thói quen, tư duy, cách ứng xử và đã được truyền đưa qua nhiều thế hệ. Bản sắc này vẫn còn tồn tại sâu sắc trong đời sống của xã hội Việt Nam hiện đại.
3. Cội nguồn văn hoá và sự biểu thị văn hoá dân tộc
Theo giới nghiên cứu ngoài nước và nội địa (10,11,14), khi tìm hiểu văn hoá Việt, người ta nhận thấy mối liên lạc rất rõ giữa sự nhiều loại về điều kiện tự nhiên và tính phong phú về văn hoá.
Trước hết, đất nước ta ở trong một không gian tự nhiên nước, sông nước bao quanh con người; yếu tố này chiếm vị trí đáng chú ý, chi phối, ảnh hưởng đến nhiều mặt trong cuộc sống xã hội. Chẳng hạn:
Trong nghề nghiệp, nghề trồng lúa nước đóng vai trò quan trọng và là chủ đạo, với việc áp dụng các kỹ thuật canh tác như cấy, gieo, vãi, tỉa, và trồng cây lúa nước. Ngoài ra, các hoạt động như cày, bừa, gặt và đập cũng là phần quan trọng của quá trình canh tác. Hệ thống thủy lợi, bao gồm đê, kênh, hồ, đập, và mương máng, thể hiện sự nỗ lực và sự ứng biến của con người với môi trường nước và nghề nghiệp trồng lúa nước.
Về ẩm thực và sinh hoạt hàng ngày, những đặc điểm văn hóa này cũng phản ánh rõ nét sự liên quan với môi trường sông nước. Đặc biệt, cơm, sản phẩm chính từ lúa nước, đóng vai trò trọng yếu trong chế độ ăn uống. Thực đơn cũng thường bao gồm các loại thực phẩm dưới nước như cá, tôm, cua và mực.
2. Triết học và tư tưởng – lịch sử văn hóa Việt Nam
Lúc đầu chỉ là những yếu tố tự nhiên nguyên thuỷ thô sơ về duy vật và biện chứng, tư tưởng người Việt trộn lẫn với tín ngưỡng. Tuy nhiên, bắt đầu từ gốc văn hóa nông nghiệp, khác với gốc văn hoá du mục ở chỗ trọng tĩnh hơn động, lại có liên quan nhiều với các hiện tượng tự nhiên, tư tưởng triết học, lịch sử văn hóa Việt Nam đáng chú ý chú tâm đến các mối quan hệ mà sản phẩm nổi bật nhất là thuyết âm dương ngũ hành (không hoàn toàn giống Trung Quốc) và biểu hiện cụ thể rõ quan trọng là lối sống quân bình hướng đến sự hài hoà.
Sau đó, tư tưởng của Phật giáo, Nho giáo và Đạo giáo đã được dung hòa và Việt hóa, đóng góp quan trọng vào sự phát triển của xã hội và văn hóa Việt Nam. Đặc biệt, các nhà Thiền học trong thời kỳ đời Trần đã nghiên cứu và giải quyết hầu hết các vấn đề triết học mà Phật giáo đặt ra, như Tâm-Phật, Không-Có, Sống-Chết… một cách độc đáo và riêng biệt.
Mặc dù sau này Nho học phát triển mạnh, nhưng nhiều danh nhân Việt Nam không chỉ tập trung vào nghiên cứu Khổng-Mạnh một cách hẹp hòi, mù quáng. Họ cũng tiếp nhận tinh thần của Phật giáo và Lão-Trang, làm cho tư tưởng của họ trở nên thanh thoát, phóng khoáng hơn, gần gũi với nhân dân và hòa hợp với thiên nhiên.
3. Phong tục tập quán – lịch sử văn hóa Việt Nam
Người Việt Nam thường có tính thiết thực, ưa chuộng ăn uống đầy đặn và bền vững. Đối với họ, việc ăn là quan trọng nhất, vì có thực mới vực được đạo, và họ tin rằng bữa ăn đúng giờ sẽ tránh được tai họa.
Cơ cấu chế độ ăn của người Việt Nam tập trung vào thực phẩm thực vật, với cơm và rau là thành phần chính, kết hợp với thuỷ sản. Việc luộc thực phẩm là một cách nấu ăn đặc sắc của Việt Nam. Tuy nhiên, cách chế biến món ăn lại phong phú và sáng tạo, kết hợp nhiều loại nguyên liệu và gia vị khác nhau. Vào thời điểm này, thịt và cá đều phổ biến trong bữa ăn, và không thể không nhắc đến hương vị thơm ngon của dưa cà.
Người Việt thường sử dụng các loại vải có nguồn gốc từ thực vật, có đặc tính mỏng, nhẹ, thoáng mát, phù hợp với khí hậu nhiệt đới, với các gam màu tự nhiên như nâu, chàm và đen.
Trong lịch sử văn hóa Việt Nam, trang phục nam giới phát triển từ đóng khố ở trần đến áo cánh, quần ta (quần Tàu cải biến). Nữ giới xưa phổ biến mặc yếm, váy, áo tứ thân sau này đổi thành chiếc áo dài tối tân. Trang phục cũ cũng chú ý đến khăn, nón, thắt lưng.
Xem thêm : Kinh nghiệm du lịch Phú Quốc – Kinh nghiệm du lịch
Xem thêm : Văn hóa nghệ thuật dân gian – Nghệ thuật là gì ?
Tạm kết :
Bài viết trên đây mình vừa giới thiệu sơ lược tới các bạn lịch sử văn hóa Việt Nam . Cũng như tìm hiểu về các phong tục tập quán của nước ta. Mong rằng bài viết này sẽ giúp các bạn hiểu thêm về lịch sử của nước ta. Cảm ơn các bạn đã theo dõi bài viết !
Vân Anh – Tổng hợp
