Hát Xẩm là gì? kết hợp với hát Chèo và ca trù, Xẩm cũng là một trong các loại hình nghệ thuật dân gian luôn đi chung với sự phát triển của quốc gia, văn hoá dân tộc. Vậy hát Xẩm là gì? Bài viết dưới đây Nguoivietnam.vn sẽ cung cấp thêm nhiều thông tin hơn đến các bạn đọc, cùng xem qua bài viết nhé!
Mục lục
Hát Xẩm là gì?
Hát Xẩm được coi là loại hình nghệ thuật cổ truyền của Việt Nam thành lập từ rất lâu và đã được UNESCO đồng ý là sản phẩm kế thừa văn hoá phi vật thể đất nước cần được bảo tồn. Vậy hát Xẩm là gì?
Nghệ thuật hát Xẩm là gì?
Hát Xẩm là một dòng dân ca của nước ta phát triển mạnh và rộng rãi tại đồng bằng Bắc Bộ và trung du miền núi phía Bắc. Ban đầu hát xẩm là một hình thức mưu sinh của những người dân nghèo khổ tại các chợ, đường phố và nơi đông người qua lại. &Ldquo;Xẩm” ở đây sử dụng để chỉ người biểu diễn.
Theo quan niệm dân gian thì hát Xẩm gắn liền với những nghệ sĩ khiếm thị nghèo khổ, phải rong ruổi khắp nơi, nay đây mai đấy không hề có nhà cửa, sử dụng cây đàn và tiếng hát của mình để mưu sinh.
Hát Xẩm tiếng anh là gì?
Hát Xẩm trong tiếng anh được gọi là songs of a strolling blind musician tức là bài hát dạo của một nhạc sĩ mù. Nhưng cái trên này không còn đúng 100% cho đến hiện nay vì dòng nghệ thuật này được truyền dạy và giữ gìn với các nghệ sĩ không bị khiếm thị. Một từ khác trong tiếng anh để chỉ được loại hình nghệ thuật này mà vẫn giữ được nét đẹp và văn hoá của nó, đấy là Xam singing.
Nguồn gốc của hát Xẩm
Hát Xẩm là một thể loại âm nhạc dân gian chuyên nghiệp, một lối diễn xướng dân gian độc đáo trong kho tàng âm nhạc cổ truyền của dân tộc Việt Nam. Nghệ thuật hát Xẩm được tạo ra vào khoảng thế kỷ thứ 14. Từ khi ra đời đến khoảng nửa đầu thế kỷ 20, hát Xẩm được gọi với những tên khác nhau như hát rong, hát dạo.
Sức tác động và lan rộng mãnh liệt của Xẩm trong đời sống dân gian biểu hiện ở số lượng bài Xẩm lên tới hàng trăm bài, đa dạng về thông tin, làn điệu cũng như môi trường diễn xướng.
Theo nghiên cứu, Xẩm có khoảng trên dưới 10 làn điệu, và hơn 400 lời Xẩm đã được thu tập trong đó các làn điệu rộng rãi là: Xẩm Thập Ân, Xẩm Huê Tình, Xẩm Hà Liễu, Xẩm Ba Bậc, Xẩm Trống Quân, Xẩm Hò Khoan, Xẩm Phồn Huê, Xẩm Chợ, Xẩm Sai, Xẩm Ngâm Vịnh, Xẩm Tàu Điện và Hát Ai.
Đặc điểm của hát Xẩm là gì?
- Hát Xẩm gắn liền với các hình ảnh của những người dân nghèo khổ, người khiếm thị ôm cây đàn hát để đổi lấy chút tiền gạo.
- Nội dung của các bài Xẩm thường phản ánh hiện thực xã hội qua trong từng thời kỳ chi tiết.
- Để có khả năng biểu diễn được một bài Xẩm yêu cầu nghệ nhân phải thành thạo chơi nhạc cụ, vừa hát vừa chơi nhạc sao cho ăn khớp và hoà quyện với nhau nhất.
- Hát Xẩm đòi hỏi cao về biểu đạt cảm xúc, nghệ nhân phải bộc hiện rõ được tâm tư, tình cảm của mình (nhân vật) trong từng lời ca, tiếng hát và cách chơi nhạc cụ.
- Xẩm thường mang yếu tố thơ ca với nhiều bài thơ được diễn ca như thơ của Nguyễn Khuyến, Tản Đà, Nguyễn Bính.
- Nghệ thuật hát Xẩm được liệt vào trung ca tức những bài hát nhạc về trung hiếu lễ nghĩa.
Xem thêm Top 10 Điểm du lịch ở Vĩnh Phúc gầy mê mẩn lòng người
Nhạc cụ sử dụng trong hát Xẩm là gì?
Hát Xẩm là gì? Ban đầu biểu diễn hát Xẩm chỉ sử dụng duy nhất một chiếc đàn nhị để độc tấu, nghệ nhân sẽ vừa đánh đàn và vừa hát. Tuy vậy theo thời gian cũng như yêu cầu về số lượng nghệ sĩ biểu diễn cùng lúc, nhạc cụ dùng trong Xẩm cũng đều được tăng trưởng đầy đủ hơn bao gồm:
- Đàn nhị.
- Sênh.
- Trống mảnh (trống Xẩm).
- Bộ phách.
- Đàn bầu.
- Đàn giáo.
- Thanh la.
- Đàn đáy.
- Trống cơm.
Những nghệ nhân hát Xẩm tiêu biểu nhất
Từ cuối thế kỷ XX cho đến đầu thế kỷ XXI, các nghệ nhân cốt cán đều bước sang tuổi già và có nhiều người đã đánh mất đem theo giá trị văn hoá to lớn. Một số nghệ nhân hát Xẩm tiêu biểu nhất được nhắc tới rộng rãi:
Nghệ nhân hát Xẩm Hà Thị Cầu
Bà được xem như người hát Xẩm cuối cùng của thế kỷ XX quê ở Yên Mô Ninh Bình cũng là nơi mà loại hình nghệ thuật này ra đời. NSƯT Hà Thị Cầu giống như một báu vật nhân văn sống, những làn điệu cùng giọng hát của bà là những di sản quý chưa lấy hết của nghệ thuật Xẩm trong thời đại mới.
Nghệ sĩ nhân dân Thanh Ngoan
NSND Thanh Ngoan là một trong những khuôn mặt nổi tiếng tại nhiều quốc gia trên thế giới trong lĩnh vực hát Xẩm với tác phẩm “Sướng khổ vì chồng” và câu xẩm Thập ân. Những câu Xẩm chan chứa cảm xúc nỗi niềm không những nhận được lời khen từ nhiều khán giả trong nước mà còn được yêu thích bởi nhiều khán giả nước ngoài tại châu Âu, châu Mỹ.
Xem thêm Top 5+ địa điểm du lịch Bà Nà Hills nổi bật nhất định phải ghé thăm
Nghệ sĩ nhân dân Mai Thuỷ
Hát Xẩm là gì? NSND Mai Thuỷ vốn được biết tới là một trong những nghệ sĩ chèo trụ cột của nhà hát chèo Ninh Bình nhưng cô cũng là người đưa hát Xẩm tăng trưởng trong giai đoạn mới, khi mà những nghệ nhân cũ dần vắng bóng.
Ngoài những cái tên kể trên thì còn một số nghệ nhân hát Xẩm cao tuổi vẫn còn hiện nay như: Vũ Đức Sắc (Hà Nội), Thân Đức Chinh (Bắc Giang), Nguyễn Văn Khôi (Hà Nội), Minh Sen, Tô Quốc Phương (Thanh Hoá).
Qua bài viết trên đây Nguoivietnam.vn đã cung cấp các thông tin về Hát Xẩm là gì? Hát Xẩm có nguồn gốc từ đâu?. Hy vọng với những thông tin trên của bài viết sẽ hữu ích với các bạn đọc. Cảm ơn các bạn đã dành thời gian để xem qua bài viết này nhé!
Lộc Đạt – Tổng hợp
Tham khảo ( baotintuc.vn, www.vietnamplus.vn, amthucxuhue.com, … )
